Dlaczego trzeba robić format?

Gdy po pewnym czasie użytkowania urządzenie (komputer, laptop, stacja robocza) spowalnia, to przyczyną mogą być nagromadzone pliki, oprogramowania oraz procesy w tle. Najlepszym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest format dysku systemowego. Jest to procedura polegająca na wyczyszczeniu dysku ze zbędnych danych, jak również przygotowanie go do ponownego zapisu danych. Warto wykonywać format regularnie (zalecana częstotliwość raz na 2-3 lata), aby dysk pozostawał w dobrej kondycji.

Formatowanie dysku C następuję w momencie instalacji systemu Windows i wiąże się z całkowitym przeinstalowaniem systemu, dlatego też warto się do tego odpowiednio przygotować. Należy zarezerwować sobie odpowiednią ilość czasu. Proces ten może potrwać nawet kilkadziesiąt minut.

Pierwszą czynnością, którą należy wykonać, jest wykonanie kopii zapasowej wszystkich ważnych danych, które chcemy zachować. Pamiętaj, że stracisz wszystkie dane znajdujące się na dysku systemowym C! W tym celu można użyć różnego rodzaju nośników zewnętrznych. Następnie musimy się upewnić, że posiadamy na zewnętrznym nośniku system operacyjny, który będziemy mogli ponownie wgrać na wyczyszczony dysk oraz przygotować sterowniki.

Przygotowanie instalatora systemu Windows 10 lub 11.

Istnieje kilka sposobów na utworzenie bootowalnego nośnika instalacyjnego dla systemu Windows 10 lub 11. Użycie narzędzia dostarczonego przez firmę Microsoft jest najlepszym i najprostszym sposobem. Poniżej linki do strony Microsoft, z której można pobrać narzędzie.

Ze strony Microsoft pobierz narzędzie instalacyjne Windows 10 lub 11 w zależności od posiadanej wersji.

Windows 10

Windows 11

Po pobraniu, uruchom program i zaakceptuj odpowiednie uwagi i postępowania licencyjne.

Wybierz język i wersję, którą chcesz pobrać.

Następnie wskaż nośnik do użycia. Pamiętaj, że stracisz wszystkie dane na wybranym dysku przenośnym (pendrive minimum 8GB). Przejdź dalej i poczekaj na zakończenie procesu pobierania Windowsa.

Przygotowanie sterowników.

Po przygotowaniu pendrive’a z instalatorem systemu Windows, dobrze przygotować sobie paczkę ze sterownikami od płyty głównej oraz karty graficznej. W tym celu trzeba wpisać w wyszukiwarkę np. Google nazwę swojej płyty głównej. Znajdziemy ją np. na karcie gwarancyjnej lub na głównym pudełku z całą zawartością po złożonej stacji. W tym przypadku będzie to „Gigabyte Z690 AORUS MASTER DDR5”.

Wchodzimy na stronę producenta np. Gigabyte / MSI / Asus / ASRock itp. następnie „Wsparcie”, wybieramy wersję systemu Windows 10 lub 11 i pobieramy wszystkie potrzebne sterowniki.

Zazwyczaj są to:

• • WiFi + Bluetooth (jeśli posiadamy)
  • Audio
  • Chipset
  • Lan
  • VGA (jeśli posiadamy)

Do pobrania pozostały sterowniki od karty graficznej. W zależności czy to Nvidia czy AMD. Wchodzimy na ich stronę i pobieramy sterowniki odpowiednie dla naszej karty graficznej. Model karty graficznej można sprawdzić również na karcie gwarancyjnej. 

Ostatni etap to rozpakowanie wszystkich sterowników i przerzucenie ich na pendrive.  

Z tak przygotowanymi sterownikami możemy przystępować do instalacji systemu Windows. Instalację systemu Windows zalecamy przeprowadzić w trybie offline. Wystarczy odłączyć kabel LAN i/lub odłączyć się od Wi-Fi. 

Jednorazowe uruchomienie z USB.

Jeśli już wykonaliśmy powyższe kroki możemy przejść do właściwych działań. Włóż pendrive z systemem do portu USB.

Aby móc wybrać instalację systemu  należy natychmiast po uruchomieniu się komputera wcisnąć kilkakrotnie klawisz „Boot menu”. Wybór klawisza zależy od producenta płyty głównej: 

• • Gigabyte: F12
  • MSI: F11
  • ASRock: F11
  • Asus: F8

Informacja, którego przycisku należy użyć wyświetla się również jako pierwsza podczas uruchomienia urządzenia.

Następnie wybierz nośnik za pomocą którego chcesz zrobić formatowanie komputera.

Kontynuuj instalację systemu Windows

Na ekranie Instalatora systemu Windows wprowadź preferowany język, godzinę, walutę i inne szczegóły zgodnie z prośbą. Na koniec kliknij Dalej.

Kliknij zainstaluj teraz.

Wpisz swój klucz w oknie aktywacji i kliknij Dalej. W sytuacji, gdy nie posiadasz jeszcze klucza lub wystąpią problemy z akceptacją go, wciśnij nie mam klucza produktu. Możesz mimo braku klucza dokończyć instalację, a system aktywować po jej zakończeniu.

Wybierz system operacyjny, który chcesz zainstalować.

Zaakceptuj postanowienia licencyjne dotyczące oprogramowania.

Wybierz Niestandardowe: zainstaluj tylko system Windows (zaawansowane), aby przeprowadzić czystą instalację. Spowoduje to usunięcie wszystkich danych, więc upewnij się, że wykonałeś kopię zapasową wszystkich potrzebnych dokumentów.

W tym miejscu wybierasz dysk, na którym chcesz zainstalować system Windows. Tutaj trzeba być bardzo ostrożnym, aby nie wybrać dysku z jakimiś ważnymi danymi. Dla bezpieczeństwa warto odłączyć wszystkie dyski zewnętrze. Wykonaj kopie zapasową wszystkich ważnych danych znajdujących się na dysku, który wybierzesz do aktualizacji systemu, gdyż stracisz zdjęcia, muzykę, wszystko co masz na tym dysku.

W prezentowanej poniżej sytuacji mamy 3 dyski:

• • Dysk 0 – HDD 8TB – magazyn.
  • Dysk 1 – Nvme 2TB – projekty
  • Dysk 2 – Nvme 500GB – dysk systemowy

Dysk systemowy jest zazwyczaj najmniejszym dyskiem oraz posiada najwięcej partycji. W tym przypadku jest to „Dysk 2”. Zaznaczamy każdą partycję od „Dysk 2 Partycja 1 do Dyska 2 Partycja 4” i wciskamy „Usuń”. 

Po usunięciu wszystkich partycji zostanie „Dysk 2 – Nieprzydzielone miejsce”. Zaznacz go i kliknij „Dalej”.

Poczekaj chwilę, aż zakończy się instalowanie systemu Windows.

Po zakończeniu instalacji pozostała tylko konfiguracja systemu. Podsumowując Windows zapyta Cię o kwestie regionu, zbierania danych na potrzeby reklam, czy odczytywania lokalizacji komputera. W każdym punkcie znajdują się informacje, jak dane opcje będą wpływać na działanie komputera, czy prywatność. W związku z tym wybierz te opcje, które będą najbardziej odpowiadać twoim preferencjom i zaakceptuj je.

Początkowym ekranem w serii instalacji systemu Windows jest wybór  regionu geograficznego i domyślnie pokazuje się Polska.

W przypadku Windows 11 instalacja systemu bez podłączenia do internetu jest utrudniona. Należy wcisnąć kombinację klawiszy „Shift + F10”. Następnie wpisać w czarnym okienku komendę „oobe\bypassnro” i nacisnąć „Enter” i poczekać, aż instalator systemu uruchomi się ponownie w trybie bez internetu. 

Po wpisaniu powyższej komendy ponownie pokaże się ekran z wyborem regionu. Następnie zostaniesz zapytany o układ klawiatury. Większość użytkowników wybiera typowy układ „Polski (programistyczny)”, ale możesz wybrać dowolny układ, jakiego tylko dusza zapragnie. Jeśli chcesz więcej niż jeden układ, śmiało wybierz układ główny na tym ekranie, a następnie przejdź do następnego ekranu.

Następnie będą pytania odnośnie dostępności Internetu. 

Wpisz login i hasło, które mają być widoczne podczas uruchamiania komputera.

Następnie pojawi się kilka pytań odnośnie Twoich preferencji i pozwoleń. Wybierz zgodnie z własnymi potrzebami.

Po zakończeniu instalacji pojawi się czysty pulpit.

Instalacja sterowników i konfiguracja Windows’a.

Po zakończeniu instalacji systemu Windows należy zainstalować pobrane wcześniej sterowniki. Na świeżej kopii systemu podczas instalacji sterowników będą wyskakiwać ostrzeżenia przed otwarciem aplikacji. Możemy od razu to wyłączyć, klikając:  „Pokaż więcej szczegółów” -> „Zdecyduj, kiedy są wyświetlane powiadomienia”.” ->  suwakiem przesuń na sam dół („Nie powiadamiaj nigdy”) -> „ok”.  Następnie kontynuujemy instalację reszty sterowników. 

Po zainstalowaniu wszystkich sterowników warto jeszcze zmienić plan zasilania. W tym celu należy kliknąć „lupę”, wpisać „wybierz plan zasilania” i kliknąć  „wybierz plan zasilania”.

Kliknij „pokaż plany dodatkowe”. Następnie zaznacz „Wysoka wydajność”, kliknij „Zmień ustawienia planu” -> „zmień zaawansowane ustawienia zasilania” i ustaw „ustawienie (Minuty)” na 0. Spowoduje to, że jeśli posiadamy dyski HDD nie będą one wchodzić w stan hibernacji, a stan ten nie jest dla nich dobry.    

Proces instalacji Windows został zakończony. Teraz można zacząć instalować wszystkie swoje niezbędne programy.